Analyse van verkiezingen EP: EU, Nederland en Land van Cuijk.

Van afgelopen donderdag 6 juni tot en met jongstleden zondag 9 juni vonden de verkiezingen plaats voor het Europees Parlement (EP), dat vanaf de nieuwe zittingsperiode in 2024 voortaan 720 leden telt. Nederland neemt daarvan het bescheiden aantal van slechts 31 parlementsleden in. Daarbij moet wel geschreven worden dat de meeste van deze in ons land opererende politieke partijen Europees verbonden zijn/samenwerken met bevriende partijen, dus van een (veel) grotere fractie deel uit maken en daardoor toch de nodige invloed kunnen uitoefenen, mits de gekozene(n) kwaliteit heeft/hebben natuurlijk. Zo maken CDA, BBB en NSC straks deel uit van de Europese Volkspartij(EVP), waartoe ook CDU/CSU behoren:186 zetels. De PvdA is een onderdeel van de Socialisten en Democraten: 133 zetels. De VVD en D66 sluiten zich weer aan bij Renew Europe Group: 82 zetels. Groen Links voelt zich meer/weer thuis bij De Groenen/Vrije Europese Alliantie: 53 zetels. De PVV is nu onderdeel van Identiteit en Democratie samen met radicaal rechtse partijen als Rassemblement National (Frankrijk) en het Vlaams Belang (België): 60 zetels. De SGP maakt deel uit van de Europese Conservatieven en Hervormers: 70 zetels. Dan is er nog een fractie genaamd Linkse fractie met PvdD: 36 zetels. Tenslotte: Overige partijen /(nog) niet bij een Fractie aangesloten met in totaal 100 zetels. De nieuwe EP-leden zijn gekozen voor de periode 2024-2029. Gekozenen vanuit 27 EU-lidstaten. 

Voorgaande verkiezingen voor het EP werden gehouden in het voorjaar van 2019, dus alweer 5 jaar geleden. In dat decennium is zeker politiek gezien in vooral Nederland het nodige gebeurd. De EP-uitslag op 24 mei 2019 was als volgt: 1. GroenLinks (3)-PvdA (6): 9 zetels. 2. VVD: 5  3. CDA: 4 4. Forum voor Democratie: 4 5. D66 2 zetels. PVV behaalde in dat jaar slechts 1 zetel. De opkomst was in dat jaar 42 %. In 2014 daarentegen slechts 37%. De laatste verkiezing voor de Tweede Kamer (november 2023) geeft een goed beeld van de spectaculaire veranderingen in het politieke landschap van Nederland. De top 10 van de partijen met hun zetelaantal van de 150: 1. PVV: 37 zetels 2. GroenLinks-PvdA: 25 3. VVD: 24 4. NSC: 20 5. D66: 9 6. BBB: 7 7. CDA: 5  8. SP: 5 9. DENK: 3 en tenslotte 10. PvdD: 3 zetels.

Op 6 juni 2024 leidde de jongste EP verkiezingen tot de volgende resultaten: 1. GroenLinks-PvdA: 8 zetels 2. PVV: 6 3. VVD: 4. CDA: 3 5. D66: 3 zetels. De opkomst was gestegen naar 47%, bijna 1 op de 2. Twee zetels kregen Volt en BBB. Een zetel vergaarden NSC, PvdD en SGP. Totaal 31 zetels. FvD zakte van 4 naar 0 zetels. Ook CU, SP en 50Plus behaalden geen enkele zetel.

In de gemeente Land van Cuijk was de uitslag op 6 juni jl. in percentage van de uitgebrachte EP-stemmen. 1. PVV: 20%. 2.GroenLinks/PvdA: 16%  3.CDA: 15%  4.VVD: 12% en tenslotte 5. BBB: 10%. Volt 4 %. Opkomst 48%. 

Enige conclusies op basis van deze cijferfeiten:

• Wat de laatste verkiezingen voor het EP betreft stemde nog geen 50% van de Nederlandse kiesgerechtigden. Allerlei motieven liggen hieraan ten grondslag: Brussel en Straatsburg liggen (te) ver weg van ons land en het EP krijgt zeker relatief gezien weinig aandacht, met name in de pers en de sociale media. De werkelijke macht rust meer bij de Europese Commissie, de uitvoerenden, nu nog onder leiding van Ursula von der Leyen (CDU/EVP) met ook Wopke Hoekstra, CDA, als een van de Eurocommissarissen en vooral bij de Europese Raad: de regeringsleiders en de Raad van de EU (de 27 regeringen). Te moeilijke en vaak lastige onderwerpen die besproken worden. Desinteresse gecombineerd met nauwelijks enige kennis van hoe de Europese Unie (democratisch) in elkaar zit. Zelfs de Nederlandse lijsttrekkers zijn grotendeels volstrekt onbekend. Conflicten, zoals de kwestie asielzoekers/migranten, worden wel breed uitgemeten met vaak ongenuanceerde, sterk zwart-wit meningen in oneliners. Bevolking wordt veel te weinig en eigentijds betrokken bij relevante onderwerpen. En natuurlijk speelt ook wantrouwen, terecht of onterecht, tegen de politiek in het algemeen en politici in het bijzonder een rol. 
• De Nederlandse uitslag 2024 voor het EP toont aan dat de (echte) middenpartijen (GroenLinks-PvdA, VVD, CDA, D66 en Volt) zich gehandhaafd hebben: samen 20 zetels tegenover ook 20 in 2019. De PVV, in 2019 tegen de EU en zelfs pleitend voor een Nexit, wil nu de EU van binnenuit uithollen, boekte ontegenzeggelijk een sterke, vooral relatieve winst (+5). Maar daar staat tegenover dat FvD is weggewaagd (-4).
• De verkiezingsuitslag in de gemeente Land van Cuijk laat zien dat de PVV 20% van de kiezers wist te overtuigen. Maar de middenpartijen scoren samen 47% van het electoraat in de 33 kernen. Vooral het CDA is met een opvallende opmars bezig sedert november 2023. Eind vorig jaar nog geen 5% van de stemmen, in 2024 het drie dubbele: 15%. Hoogstwaarschijnlijk het effect van de nieuwe CDA-koers onder leiding van Henri Bontenbal.  
• De totale uitslag in de 27 EU landen laat het volgende zien. 720 zetels te verdelen. De verdeling op basis van uitslagen 2019/2024 is wat betreft de fracties:1. EVP 176/186; 2. Socialisten en democraten: 139/133; 3. Renew Europe Group: 102/82; 4. de Groenen/Vrije Europese Alliantie 72/63; 5. Identiteit en Democratie: 49/60; 6. Europese Conservatieven en Hervormers: 69/70; 7. Linkse fractie: 37/36 en tenslotte 8. (Nog) niet bij een fractie aan gesloten/overige partijen: 61/100.  Radicaal rechts wint, EVP blijft verreweg de grootste. Verliezers zijn de Groenen en de Liberalen. 
• Anti-Europese c.q. Europa sceptische partijen groeien, doch hun opmars blijft beperkt. Wel boekten in drie grote landen partijen als AfD (Duitsland) en RN (Frankrijk) en Fratelli d’Ítalia (Italië) goede resultaten De pro-Europese middenpartijen houden een ruime meerderheid in het EP. Maar wel moet vastgesteld worden dat de twee belangrijkste leiders in Europa de Duitse Bondskanselier Scholz (SPD) en de Franse president Macron (Renaissance) behoorlijk gehavend uit de strijd kwamen. De roep in Duitsland om nieuwe Bundestagverkiezingen is luid. In Frankrijk koos president Macron, nog in het zadel tot 2027, zondag 9 juni reeds voor een linke vlucht naar voren: nieuwe parlementsverkiezingen: 30 juni (eerste ronde) en 7 juli (tweede ronde) 2024. Gaat het EVP ook samenwerken met de partij van Meloni, om zo te voorkomen dat deze rechts populistische, doch ook behoorlijk opportunistische partij zich wellicht gaat aansluiten bij Identiteit en Democratie?

De EU kent talloze bedreigingen en problemen die om krachtige, gedragen oplossingen vragen: de voortdurende oorlog in de Oekraïne, de economische concurrentie van de VS, China en straks India. De oorlog in Gaza. Wat blijft in stand van de Green Deal? Worden de migratiecrisis, energie- en klimaatcrisis voortvarend opgelost? Kan Europa zich in ruim voldoende mate verdedigen? 

Nar is een uitgesproken voorstander van een krachtige, brede en ambitieuze, maar ook realistische Pro Europese coalitie van middenpartijen als optimistisch tegenwicht tegen extreem rechts en extreem links. De eerste zet is aan deze partijen onder leiding van de EVP. 

Tenslotte. De Franse filosoof/schrijver Michel de Montaigne (1533-1592) schreef in Essais uit 1595: “Het woord behoort half aan de spreker, half aan de luisteraar.“ Een politicus wiens woorden voor mediaophef zorgen, reageert doorgaans in de trant van: ‘Dat heb ik niet zo gezegd.’ Je kunt je boodschap namelijk nog zo fraai verpakken, zodra je haar de wereld in hebt getwitterd of getiktokt, ontglipt ze je en wordt ze publiek bezit. De macht van het woord is een gedeelde macht vond De Montaigne. 

S.F. Nar