Ceuclum: het Romeinse Cuijk van keizer Valentinianus
Ceuclum, ofwel de Romeinse naam van Cuijk. Met het niet ver weg gelegen Noviomagus, de oudste stad van ons land ofwel Nijmegen, staat ‘Kuuk’ op de Peutinger kaart. Deze Tabula Peutingeriana was pakweg 2000 jaar geleden de wegenkaart van de heersers van toen, de Romeinen.Tussen globaal het jaar 50 tot 400 is Ceuclum bekend als legerplaats met een Castellum en een kleine nederzetting voor burgers, de Vicus. Het Castellum bevond zich op de plek van de huidige Sint Martinuskerk en de omliggende percelen tussen Maas en Grotestraat (was vroeger de doorgaande weg van de Romeinen was, de Heerbaan). Een brug over de Maas verbond Cuijk met Nijmegen.
Sinds kort kent Cuijk een heus buitenmuseum over haar Romeinse verleden. Panelen wijzen de weg naar de herinneringspunten. De borden met teksten en tekeningen verwijzen naar toen. Een mooie uitvalsbasis is het Toeristisch Informatiepunt VVV aan de Maasstraat, naast de kerk, dus hartje Romeins Cuijk. In de achtertuin is en heuse Romeinse Tuin ingericht. Een mini-expositie in de openlucht. Leerzaam. Met stenen zuilen die in de jaren negentig zijn opgedoken uit de Maas. Ze vormden de fundering voor de brug. Of een molensteen waar de bakker zijn brood mee maakte. Er was zelfs een badhuis in Ceuclum. Niet alleen bedoeld voor de dagelijkse verzorging, het badhuis was vooral een plaats voor ontspanningen én ontmoeting. Een soort modern multifunctioneel centrum. Een replica van Mercurius, de god van handel en van reizigers, verwijst naar de belangrijkheid van de Romeinen. Handel en economie floreerde. Zeker ook in Cuijk, waar munten als denarii en sesteriën de voorlopers vormden voor onze euro.
Jules Bogaers, oud inwoner van Cuijk en archeoloog (1926-1996) leidde de opgravingen bij de Martinuskerk in de jaren zestig. Hij vond veel, heel veel. Zo werden twee tempels ontdekt. Maar ook een belangrijke steen met inscriptie, vrij vertaald: ‘Keizer Trajanus, zoon van de vergoddelijkte Nerva, Augustus overwinnaar over de Germanen voor het volk van de…’
Even verderop staat de 15e eeuwse oude toren van de Martinuskerk. Het wordt in de jaren negentig het Museum Ceuclum, met een verzameling van de bodemschatten, ofwel de onderkant van Cuijk. Buiten verwijzen panelen naar de andere attracties van historisch Cuijk: de beeldentuin bij het kerkhof, de Heemtuin en het Pakhuis. Of ga eens kijken bij de FotoArchiefdienst aan de Kerkstraat. Tientallen vrijwilligers werken zich hier uit de naad om de historie van Cuijk voor het nageslacht te behouden.
Terug naar Museum Ceuclum. Een interactief paneel loodst mij in een handomdraai door het Cuijks verleden. Leskisten zijn er voor de kinderen. Met echte middeleeuwse spelletjes! De houten heipalen van de Romeinse brug staan centraal bij de ingang. Met een open trap ga je naar de expositie op de verdieping. En leer ik dat Cuijk drie verschillende legerplaatsen heeft gekend in die kleine vierhonderd jaar. Keizer Valentinianus was de laatste heerser tot eind 4e eeuw. Met een app ga je terug naar die tijd, naar het jaar 369. Toen zijn namelijk de houten palen gekapt voor de Romeinse brug, niet de eerste brug overigens.
Het museum gaat verder dan de Romeinen. Ik lees over Jan van Cuijk, de bekende heer van het Land van Cuijk, die hand in hand meevocht met Hertog Jan van Brabant. Ik bivakkeer even in het Kroetegat, een middeleeuwse gevangenis waar honderd jaar geleden nog ene Cuijkenaar Kroet regelmatig werd opgesloten, nadat hij na kroegbezoek door het lint was gegaan. Een nuchtere constatering.
Ik leer nog over de beelden van onze Koningen Willem. Gemaakt door steenhouwer Smits in 1862 voor het oude, verdwenen raadhuis aan oever van de Maas. Buiten kijk ik tegen het dijklichaam van de Maasboulevard. Toch jammer dat het raadhuisje er niet meer is, maar er is nog heel veel te zien, binnen én buiten op deze kunst- en cultuurroute in hartje Cuijk.
{tips}
Tip
Bezoek Museum Ceuclum en het buitenmuseum Cuijk.
