De 10 van Mario Draghi

Rond 10 september jl. bracht Mario Draghi een rapport, getiteld  “De toekomst van de Europese concurrentiekracht” uit. Hij overhandigde het eerste exemplaar aan Ursula von der Leyen, de bazin van  de Europese Commissie en gewezen minister van defensie onder leiding van de toenmalige ‘Europageneraal’ en Bundeskanzler Angela Merkel. Draghi (77), voormalig voorzitter van de ECB (Europese Centrale Bank te Frankfurt)  en oud premier van Italië, vindt dat de 27 EU-landen hun economie radicaal moeten veranderen om welvarend te blijven en te kunnen concurreren met de VS en China. Dit vergt wel ongekende  investeringen van niet minder dan 750 tot 800 miljard euro per jaar. Die investeringen zullen, volgens Ursula von der L., vooral gefinancierd gaan worden  door eurobonds (Europese leningen),  waartegen vooral Duitsland en Nederland zich sterk verzetten.  Doch daarnaast ook de overdracht van bevoegdheden van de lidstaten aan Brussel. En dat laatste is de lastigste opdracht, omdat steeds meer EU-Landen zich juist onafhankelijker willen opstellen t.o.v. de Unie.  Minder i.p.v. meer Europa. Het rapport telt niet minder dan 400 pagina’s.  Draghi schrijft dat de economische groei van de EU achterblijft bij die van de VS en China.  Dat geldt ook de koopkracht. DE EU-ingezeten hebben steeds minder te besteden.

Voor welke 10 aandachtsgebieden zijn deze enorme bedragen en overdracht van bevoegdheden nodig?

Energie
De energieprijzen zijn al sinds 2000 hoger dan in China en de VS. Bijvoorbeeld  gas is drie keer zo duur als in de USA sedert de gascrisis van 3 jaar geleden. De energievoorzieningen moeten goedkoper, groener en betrouwbaarder. Samen gas inkopen gas en langetermijncontracten afsluiten voor kern- en groene energie. 

Relevante grondstoffen
Vooral de afhankelijkheid van kritieke grondstoffen van China dient verkleind te worden. Essentiële materialen voor de energietransitie en de digitale technologie worden niet in de EU geproduceerd. Te grote afhankelijkheid van de invoer van b.v. lithium en kobalt, die uiterst  relevant zijn voor accu’s en telefoons. De EU zal die grondstoffen binnen de EU moeten gaan winnen, verwerken en recyclen. Verder  de aanleg van grotere strategische voorraden en onderzoek naar alternatieven.

Digitalisering
Europa heeft op het terrein van big tech in deze eeuw de strijd verloren van de USA. Er zijn te veel obstakels voor vernieuwende bedrijven om snel te groeien, ondanks vele slimme mensen en prima ideeën. Want Kunstmatige Intelligentie is wezenlijk voor het verhogen van de productiviteit in zowel bedrijven als publieke dienstverlening. De EU moet autonomer worden door investeringen in betere Europese communicatienetwerken, een eigen chipindustrie en betere bescherming van gevoelige data.

Energie-intensieve industrie
Deze industrie, onder meer staal, chemie, kunstmest, cement en papier behoorde altijd tot de wereldtop. Doch door stijgende energieprijzen en scherpe klimaatdoelstellingen in de EU staat de concurrentiepositie behoorlijk onder druk. Deze basisindustrie zal overeind moeten blijven. En dat alleen al omdat de voedselproductie en de defensie-industrie ervan afhankelijk zijn. Deze industrie moet geholpen worden bij de energietransitie. Dat vergt een nog intensievere en betere coördinatie.

Schone technologie
De markt voor groene energie, de opslag van CO2, of de verwijdering daarvan uit de lucht groeit zeer hard. Rond 2030 verwacht men  600 miljard euro per jaar omzet in schone technologie. China, dankzij staatssteun, domineert deze markt. Daardoor verdween de veelbelovende Europese zonnepanelenindustrie. De USA beschermen schone industrie met de  Inflation Reduction Act. Europa zal versneld de Net Zero Industrie Act moeten uitvoeren. Ook dienen er regels te komen dat bij grote duurzame energieprojecten Europese technologie wordt ingezet. En extra geld uiteraard voor deze technologie. 

De auto-industrie
Er werken ruim 13 miljoen werknemers in de Europese autobranche. Doch sedert 2000 is het mondiale marktaandeel van deze Europese automobielbedrijven gedaald van 31 naar 15 %. China groeide van 4 naar 32%. De eigen automerken zullen beter beschermd moeten worden. Met hogere invoertarieven voor Chinese auto’s, die met staatssteun zijn vervaardigd. Ook dient er een industrieel actieplan te komen om de productiviteit in deze sector op te krikken. En een betere laadinfrastructuur. 

Wapenindustrie
De kwetsbaarheid van de Europose defensie kwam vol in het licht met de Russische inval in Oekraïne. Op sommige specifieke gebieden is de wapenindustrie wereldwijd van zeer hoog niveau, maar in het algemeen zwak. De defensie-uitgaven van alle Europese NAVO-landen zullen op niveau gebracht moeten worden. En plannen snel uitvoeren, naast beter samen optrekken bij de inkoop van defensiemateriaal en standaarden afspreken.

Ruimtevaart
De ruimtevaartindustrie is mondiaal gezien een belangrijke bron van technologische innovatie. Satellieten zijn essentieel voor navigatiesystemen, communicatie, bij het vergaren van belangrijke data, financiële markten en defensie. Europa is weliswaar nog een grootmacht in de ruimte, doch verliest terrein. Zeker aan bedrijven die zich buiten de dampkring bewegen. Europese satellieten  werden recentelijk gelanceerd met raketten van het bedrijf SpaceX van Elon Musk. Deze industrie is in Europa te bureaucratisch en te nationalistisch. Nodig is meer centrale macht en minder regeltjes.

De farmaceutische industrie
De medicijnfabrikanten uit Europa zijn wereldmarktleider en een flinke exporteur. 5% van de toegevoegde waarde van de Europese productie komt van de farmaceutische industrie. Tijdens de coronapandemie bleek de kracht van deze sector. Doch ook de geopolitieke kwetsbaarheid werd duidelijk: medicijntekorten door stilvallende fabrieken in China en India. Een ongewenste afhankelijkheid. De Europese farmaciebedrijven worden bij vernieuwende geneesmiddelen voorbijgestreefd. Betere medische data en onderzoeksgegevens dienen beschikbaar te komen naast gecontroleerde kenniscentra in de EU ontwikkelen en meer onderzoeksgeld.   

Transport
Voor de concurrentiekracht van de EU zijn uitstekend functionerende transportnetwerken cruciaal. Voor een krachtige gemeenschappelijke markt is soepel vervoer essentieel. In de afgelopen 10 jaar heeft de EU te weinig geïnvesteerd in transportnetwerken. Minder  dan in de VS en zeker veel minder dan China. Draghi pleit voor een betere planning van gemeenschappelijke infrastructuur in de EU. Het passeren van de landsgrens moet  minder vaak leiden tot vertragingen. 

Deze zorgelijke ontwikkelingen worden flink verscherpt door het wegvallen van goedkope energie uit Rusland, het economisch protectionisme van China en de USA met daarnaast de invasie van Oekraïne door Rusland die vraagt om forse extra defensie-uitgaven. Dat gevoegd bij de bitter noodzakelijke digitale en groene transformaties naast de sterke vergrijzing maakt grondige hervormingen noodzakelijk. De EU moet heel serieus werk gaan maken van een Europese industriestrategie inclusief een handelsbeleid dat meer oog heeft voor Europese belangen. Dat kan alleen door overdracht van bevoegdheden en  diverse honderden miljarden euro’s. Onvermijdelijk, want anders ploetert ieder Europees land voor zichzelf en zullen China, de VS en straks ook landen als  India steeds verder wegelopen ten koste van onze welvaart en koopkracht. Tenzij de EU bewust kiest voor een (veel) lagere welvaart. Willen we echt blijven concurreren? Zijn de genoemde 10 aandachtsgebieden heilig voor ons? 

Stof tot nadenken en discussie.

S.F. Nar