Een nieuwe regering en een nieuw geluid?
Vier rechts van het midden gesitueerde politieke partijen (PVV, geen partij trouwens, maar een eenmansbeweging, VVD, NSC en BBB) zijn eindelijk, na reeds 3 informateurs gebruikt te hebben (verkenner Gom van Strien, PVV’er verdacht van fraude en viel razendsnel af, Ronald Plasterk en Kim Putters, beiden van de PvdA) bezig onder leiding van het nieuwe tweetal informateurs Richard van Zwol, staatsraad, oud-topambtenaar van CDA-huize, en Elbert Dijkgraaf, ex Tweede Kamer lid van de SGP, econoom en hoogleraar aan de Erasmusuniversiteit Rotterdam, te onderzoeken of het mogelijk is een al dan niet extraparlementair kabinet te formeren. Zij zijn aangewezen door de Tweede Kamer om ook de onderhandelingen tussen deze vier politieke partijen aan de formatietafel te begeleiden. Onderwerpen zoals migratie, woningnood, bestaanszekerheid, stikstof, rechtsstatelijkheid, financiën/belastingen en een nieuwe minister-president, nadat om allerlei redenen de vier partijleiders (Geert Wilders, Dilan Yesilgoz , Pieter Omtzigt en Caroline van der Plas) als kandidaat premier zijn afgevallen en hun fractie gaan leiden in de Tweede Kamer, zullen zeker diepgaand besproken gaan worden. Als assistenten zijn naar voren geschoven: Fleur Agema (PVV), Sophie Hermans/Eelco Heinen (VVD), Eddy van Hijum (NSC) en Mona Keijzer/Henk Vermeer (BBB).
Komt zo’n kabinet tot stand? Is het een lang leven beschoren? Of mislukt deze poging al in het onderhandelingsstadium of anders al in het eerste jaar? Nar’s kijk op deze deels onvoorspelbare uitkomst van genoemde poging tot formatie. In mijn politieke ogen zijn de voortekenen nu nog niet al best. Laten we de hoofdrolspelers en hun partijen eens onder de loep nemen.
Geert Wilders is een voormalige VVD’er die een eigen beweging de PVV oprichtte, een echte eenmanspartij met aanhangers in gemeenten, provincies naast Tweede en Eerste Kamer. Landelijk tot heden toe altijd in de oppositie met uitzondering (deels) van de gedoogfunctie tijdens het omstreden kabinet bestaande uit VVD en CDA. Rutte 1, dat het 2 jaar volhield: van oktober 2010 tot november 2012, toen Wilders zijn gedoogsteun plots introk. Hoofdthema’s zijn de in zijn ogen de ongebreidelde migratie naar ons land en daardoor veel te veel instroom van personen die de Islam aanhangen en niet passen bij onze cultuur. Wat andere kwesties betreft, vaak rechtse standpunten doch soms nog linksere dan de SP. Geweldige debater met humor in oneliners. Uit zich welhaast dagelijks op Twitter, nu X. Moet al vele jarenlang onder scherpe bewaking opereren in het dagelijks leven. Spreekt vanwege zijn duidelijke taal en heldere boodschap ‘de praktisch geschoolde mens’ zeer aan. Omstreden in Nederland, vooral bij links, en nog meer in het buitenland met soms volstrekt onzinnige standpunten zoals: uit de EU (Nexit), grenzen dicht voor migranten en terug naar de gulden. Te veel popi jopi beloften.
Dilan Yesilgoz, sinds juli 2023 de nieuwe partijleider van de VVD, maar Rutte functioneert nog steeds als het echte boegbeeld van deze partij in zijn rol als demissionair premier en hij loopt zich al maanden flink warm als beoogde nieuwe secretaris generaal van de NAVO (in juli of oktober). Maakte tot heden toe geen sterke indruk. Liet samen met Mark Rutte het eigen Kabinet Rutte 4 volstrekt onnodig vallen over migratie en zette de deur op een ruime kier voor de PVV. Wilde aanvankelijk na de rampzalige verkiezingen in november 23 louter de oppositie in, maar werd door de achterban/kiezers gedwongen andere keuzes te maken. Heeft niet de kwaliteiten van een Mark Rutte, laat staan Klaas Dijkhoff. VVD is wel een partij met veel bestuurservaring, diverse capabele bestuurders en houdt van een gedegen financiële huishouding met altijd volop steun voor het bedrijfsleven.
Pieter Omtzigt is sinds vorig jaar partijleider van de gloednieuwe partij NSC. Voormalig CDA’er met ware wortels in Twente. Meer wetenschapper, en dus ook twijfelaar, dan bestuurder en/of partijleider. Zeer slim, eigenzinnig, vasthoudend, zeer hard werkend met weinig retorisch talent, soms zelfs langdradig. Gevoelig voor een burn-out. Heeft vanaf het begin van NSC gezegd grote twijfels te hebben over samenwerking met de PVV van Geert Wilders. Rechtsstatelijkheid is hierbij onder meer een relevant punt. Nieuwe partij met wel ervaren bestuurders op vooral regionaal niveau uit met name CDA-kringen.
Caroline van der Plas leidt al een paar jaar de nog vrij nieuwe partij BBB. Ex CDA-politica (wethouder in Deventer). Voortgekomen uit (grote) onvrede op met name het platteland, bij de boeren en stevige kritiek op het CDA. Vrouw met aansprekend, eenvoudig en begrijpelijk taalgebruik. Twitterkoningin. Loopt te gewillig aan het handje (leibandje) van Geert Wilders. Te eenzijdige en omstreden standpunten wat betreft de agrarische wereld, stikstof en klimaat. Financiën lijken bij deze partij niet echt in vertrouwde handen. Veel te veel erg populaire en geldverslindende beloften gedaan aan de kiezers.
Zie hier de grote problemen en wellicht toch ook de mogelijkheden, mede ingegeven doordat al deze vier partijen beslist niet of (zeer) ongaarne een coalitie willen vormen met PvdA/GroenLinks en D66, om toch met een geloofwaardig coalitieprogramma te komen, dat de wezenlijke problemen in onze samenleving gaat/kan oplossen zonder voortdurende ruzies en politiek gekissebis.
De tijd zal het dit jaar leren of deze partijen een regering kunnen vormen en zorgen voor een nieuw geluid.
S.F. Nar
