Empathie en naastenliefde
In het boek ‘Ik zie u staan’ (de helende kracht van empathie) uit 2024 van het Thijmgenootschap onder redactie dit maal van Maria van den Muijsenbergh & Hub Wollersheim lees ik het volgende: “In een wereld waar tegenstelingen en polarisatie de boventoon voeren, onderzoekt dit boek de kracht van empathie en naastenliefde. Met het afbrokkelen van traditionele waarden en het toenemende individualisme, rijst de vraag: kunnen wij nog empathisch zijn voor elkaar? “ Kom daar later nog op terug in deze column.
Met het plotseling overlijden van Aleksej Navalny (1976-2024), op slechts 47 jarige leeftijd, is voorlopig de hoop van vrijheidslievende Russen weg, maar voor even ook de angst van het Kremlin, lees Poetin en zijn trawanten voor de enige echte, onverschrokken en charismatische oppositieleider, die Rusland nog had. Navalny overleed vrijdag 16 februari jl. in het strafkamp ten noorden van de Poolcirkel waarheen hij eind 2023 werd overgebracht. Volgens het Russische gevangeniswezen verloor Navalny het bewustzijn nadat hij een wandeling had gemaakt in het strafkamp IK-3 in de afgelegen plaats Charp. Eigenlijk een soort korte lunchpauze in een belendende cel zonder dak. Een bloedstolsel zou hem fataal zijn geworden. Maar wie dat gelooft dat? Vrij snel was het meer ”Poetin heeft Navalny vermoord.” Hij is gekweld en gemarteld in de strafkampen waar hij zat. Gebrek aan beweging, calorie-arm eten, geen frisse lucht en voortdurende honger. Dat houdt geen enkel lichaam uit, aldus artsen. Ook de theorie van langzame vergiftiging middels novitsjok .een zenuwgas, waarmee al eerder een aanslag op zijn leven gepleegd wordt verkondigd. Vooral de weduwe van Navalny, Joelia Navalnaja, hangt deze theorie aan en verwacht dat de autoriteiten zijn lichaam pas zullen vrijgeven op moment dat sporen van dit gas verdwenen zijn. Het laatste deel van deze hypothese wordt echter door deskundigen voor onmogelijk gehouden. Onbekend is ook nog waar zijn lichaam zich thans bevindt. Moskou hult zich bij voorkeur in stilzwijgen. Openheid is niet gewenst, laat staan de waarheid verkondigen na een objectief onderzoek.
Joelia Navalnaja heeft inmiddels zeer dapper en onverbloemd uitgesproken dat zij het levenswerk van haar man gaat voortzetten. Daarbij is alle hulp, zowel uit Rusland als zeker ook uit het Westen, volstrekt onmisbaar. Te beginnen trouwens door nog grotere steun aan Oekraïne, waar onder leiding van Volodymyr Zelensky, van oorsprong een clown, acteur en entertainer, nu al twee jaar fanatiek gevochten wordt tegen Poetin en zijn vaak ongemotiveerd, maar groot en zwaar bewapend leger. Strijdend tegen geweld, onvrijheid, corruptie en verderf. Vechtend voor vrede, vrij zijn en democratie. Weg met de volstrekt ongewenste heerschappij van een partij. Nederland kan zich nog net de luxe veroorloven van 20 politieke partijen die alle veel of wat minder invloed willen. Gevolg: ellenlange, zwaar gepolariseerde debatten in de Tweede Kamer (en zelfs in de Eerste Kamer) over vaak details, terwijl aansturing op hoofdlijnen en controle van de regering de essentiële hoofdtaken van die Kamer(s) zijn. Hoogste tijd voor een fikse kiesdrempel, zoals in ons buurland Duitsland. Twee partijen zoals in de USA werkt in de praktijk vaak ook niet. Zie de voortdurende strijd tussen de Democraten en de Republikeinen die wederom met vertrouwen op presidentskandidaat Trump inzetten. Democraat Biden is te oud en vertoont duidelijke zwakten. Trump, ook al flink op leeftijd, is volstrekt onberekenbaar, hoogst vrouwonvriendelijk en zwaar egocentrisch. Een Poetin in de dop? Europa zal meer moeten opstaan, zeker ook militair gezien, om niet voortdurend aan de zware leiband van de VS te lopen. Wederom onder leiding van de Christen Democratische arts Ursula von der Leyen uit Duitsland? Of wil socialist Frans Timmermans weer een gave gooi doen?
Terug naar empathie en naastenliefde. Sommige vormen van kwaadheid kunnen ‘goed‘ zijn. Gepaste kwaadheid dus. Kwaad zijn op onrecht vanuit vrijheidsactivisme is wel gepast. Dit soort woede kan onrecht aankaarten, schuldigen aanwijzen en solidariteit uitdrukken. Volgens de Britse filosoof Amia Srinivasan, geboren in 1984, leidt dit soort woede afdoen als “irrationeel en onproductief “om mensen het zwijgen op te leggen tot ‘affectief onrecht.‘ Lang leve de Navalny’s van onze tijd.
Nodig je uit om de kracht van empathie te herontdekken en te integreren in het dagelijks leven. Het boek ‘Ik zie u staan’ biedt, zeker volgens beide redacteuren, niet alleen een diepgaande analyse, doch eveneens praktische inzichten voor iedereen die geïnteresseerd is in de toekomst van menselijke verbindingen in onze steeds veranderende wereld.
S.F. Nar
