Onderwijs in verval

Volgens een van de slimste mensen van Nederland, de huidige minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Robbert Dijkgraaf (63) leidt het BSA (Bindend StudieAdvies) tot stress bij studenten. Deze groep zou het toch al extra zwaar hebben vanwege onder meer psychische klachten als gevolg van het coronatijdperk en het op kamers gaan. De D66-minister (sedert begin 2022) beweert: “Te veel druk werkt verlammend en vertroebelt het beeld of een student al dan niet geschikt is voor een opleiding.“ Dijkgraaf was van 2012-2022 directeur van het Institute for Advanced Study in Princeton. Verder is Dijkgraaf hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam met als vakgebied theoretische natuurkunde. Dijkgraaf wil het aantal punten dat studenten het eerste jaar moeten halen verlagen tot 30, slechts de helft van het totaal aan studiepunten van 60. Nu is die eis 45 punten en wie dat aantal niet haalt, moet de studie staken. Regels hierbij zijn: voldoende studiebegeleiding naast rekening houden met persoonlijke omstandigheden zoals bijvoorbeeld ziekte/beperking en recht om gehoord te worden.  

Maar de stelling ‘Juist druk op de ketel dwingt je te studeren’ blijkt bij veel studenten behoorlijk effectief te werken. 

Deze Nar vindt het een merkwaardige en uiterst vreemde bewering van de politicus Dijkgraaf, ingegeven door vooral studenten, waaronder de nodige D66 stemmers, die zeggen het veel te zwaar te hebben in het eerste studiejaar. En dan is onderwijspartij D66 er natuurlijk als de kippen bij om deze doelgroep te willen ontzien. Zou de wetenschapper Dijkgraaf ook zo geredeneerd hebben?  

Het behalen van studiepunten (was 45) is juist bedoeld om te beoordelen of een student het vereiste niveau aankan. Die punten moeten vroeg of laat (eigenlijk bij voorkeur dan in het tweede van de vijf jaar) toch echt gehaald worden. En dan zal uitstel van stress kansloze studiecarrieres onnodig rekken. Het verlagen van de lat werkt daarenboven averechts voor de kansengelijkheid. Met een devaluatie van een Universiteits- of HBO-diploma wordt het zogenaamde ‘werken aan je cv’ alleen maar belangrijker en zijn het vooral de kinderen van rijke ouders en een prima netwerk die daar het best in zijn.

De kritiek vanuit nogal wat universiteiten (hoogleraren, wetenschappers/docenten, bestuurders, maar ook studenten) is dan ook niet mals. Slecht plan wordt luid verkondigd en zij pleiten ervoor om de BSA-norm per opleiding te bepalen. Het BSA zorgt er juist voor dat studenten met voldoende voorkennis doorstromen in hun studie. 

Toch lijkt dit plan van Dijkgraaf deel uit te maken van een al tientallen jaren, sinds eind jaren zestiger jaren bij de invoering van de Mammoetwet, gaande sterke nivellering van het onderwijs in Nederland. Op de Lagere School waren de eisen aan en het niveau van lesgeven aanmerkelijk hoger dan op de huidige Basisschool. Veelal onderwijzers die van de Kweekschool afkwamen met vaak gymnasium of HBS als vooropleiding. Op de BS nu gemiddeld matige HAVO-leerlingen die naar het PABO gaan, waar de eisen veel te laag zijn, zeker wat betreft Nederlands, rekenen en brede algemene ontwikkeling met het vermogen mondiaal en historisch verbanden te leggen. In het Voortgezet Onderwijs werden de hoog gewaardeerde opleidingen HBS a en HBS b (“beste scholen van Nederland”) met steeds 13 eindexamenvakken afgeschaft. Het gymnasium in afgezwakte vorm bleef bestaan. Geïntroduceerd werden het VWO met slechts 7 eindexamenvakken en het HAVO met nog maar 6 vakken. MULO werd MAVO en de Ambachtsschool/LTS werd LBO/VMBO met veel te weinig nadruk op het opleiden van echte vaklieden, die ons land nu schromelijk tekort komt. Een sterke overwaardering van hoofdarbeid (theoretisch) op handarbeid (praktisch) ligt hieraan ten grondslag met ouders van BS-leerlingen, die zich bijna blind staren op een VWO- of minstens een HAVO-advies voor hun dochter of zoon. De maatschappij waardeert nog altijd white-collar jobs aanmerkelijk hoger dan blue-collar jobs, zeker ook in salariëring. 

De gewenste beperkte lengte van deze column staat het jullie Nar niet toe hier dieper op in te gaan en met een verdere onderbouwing te komen.  

Deze Nar neemt in ieder geval waar dat het onderwijs in Nederland met een schrijnend gebrek aan reken- en taalvaardigheid (inclusief leesvaardigheid) bij de gemiddelde adolescent in verval is. Zonder een goede beheersing van die twee basisvakken, zal een leerling/student bijna altijd de nodige problemen krijgen bij alle andere vakken/studies.

Hoogste tijd voor aanmerkelijk beter onderwijs aan onze kinderen en kleinkinderen. 

S.F. Nar