Partijen en kiezers op drift

Uitgerekend op Prinsjesdag 2023, de derde dolle dinsdag van september, blijkt uit een onderzoek van Ipsos, wereldwijd marktonderzoek bedrijf, in opdracht van de NOS, dat welhaast twee derde van de Nederlanders vindt dat welvaart in het land eerlijker verdeeld moet worden. Linkse kiezers zijn daarin uiteraard het meest stellig. Maar ook onder de aanhangers van de VVD, toch vooral ondernemers, is 43% daarvoor. Bestaanszekerheid is daarmee het belangrijkste verkiezingsonderwerp op woensdag 22 november, wanneer stemgerechtigd Nederland ter stembus gaat om een nieuwe Tweede Kamer te kiezen, op basis waarvan een ander kabinet de erfenis van vier kabinetten Rutte gaat overnemen.

Uitgerekend de VVD en dan met name Rutte en zijn liberale ministers lieten dit kabinet (VVD, D66, CDA en CU) op 7 juli jl. ontploffen vanwege asielperikelen. Terwijl juist de VVD deze portefeuille al jarenlang stevig in bezit heeft en daarmee heel weinig tot stand heeft gebracht. Trouwens ook de zogenaamde Tunesiëdeal (migratiedeal) gesloten door Rutte samen met Meloni en Von der Leyen namens de EU met Tunesië, dat geleid wordt door president Saied, een onvervalste potentaat, die het geld liever in eigen zak en die van zijn kompanen steekt, blijkt zeker niet het beoogde effect te hebben. Niet alleen is deze deal omstreden, maar blijkt in de praktijk, ondanks de vele honderden miljoenensteun, niet uitgevoerd te (kunnen) worden. De ramp op het Italiaanse Lampedusa groeit en groeit namelijk. Wie zei ook al weer: “Het kan verkeren”? Juist ja. Dichter Bredero, maar ook al door dichter, toneelschrijver en historicus P.C. Hooft opgetekend. Weggegooid Europees geld?

De ondervraagden bij Ipsos pleiten voor verhoging van de belastingen voor bedrijven, hogere inkomens en vermogens. Derhalve hogere belastingen voor vooral het VVD electoraat. 3 op de 10 van Nederlanders vrezen dat hun financiële situatie in 2024 slechter wordt. 57% is al enkele jaren bezig met bezuinigen. 

Koning WA las de troonrede voor, niet de zijne trouwens, doch die van het demissionaire kabinet en dan vooral van premier Mark Rutte met reparatiemaatregelen voor de laagste inkomens. De reacties daarop van de 21 politieke partijen de woensdag erna waren veelal hoogst voorspelbaar. Evenals de ingediende moties. Een knopje indrukken op een willekeurige door AI aangestuurde ChatGPT had eenzelfde, of wellicht nog beter resultaat opgeleverd. Over de impact van AI en algoritmes op onze democratie hoor je echter bijna geen enkele politieke partij. Het debat inzake de begroting 2024, de miljoenennota of beter de miljardennota, stond welhaast volledig in het teken van de verkiezingsprogramma’s van die politieke partijen. De interruptiemicrofoon liep zwaar rood aan en maakte ongemakkelijke overuren. Kamervoorzitter Vera Bergkamp kon, zoals trouwens zo vaak, de Kamerleden nauwelijks in de hand houden. Maar zij was dan ook een puur politieke D66 benoeming van Sigrid Kaag met steun van de coalitiegenoten. Terwijl Martin Bosma van de PVV objectief gezien veel beter geschikt is voor deze functie.

Wat moet ons land toch aan met straks weer 20 politieke partijen in de Kamer, die allemaal spreektijd in het kwadraat willen en te vaak bijdragen leveren puur bij de waan van de dag, veelal door de media op de agenda gezet? Bevlogen lange termijnvisies met een heldere mens- en maatschappijvisie hoor je zelden. Na de val van het kabinet vele dubieuze transfers van de ene partij naar de andere. Mona Keijzer zegt over de rug van burgemeester Bruls van Nijmegen haar lidmaatschap op van het CDA om nog geen maand later de boogde premier kandidaat te worden van BBB, dat de geboren Cuijkse Caroline van de Plas als lijsttrekker handhaaft. En hoog op deze lijst verder drie overlopers van Ja 21 en de PVV. Ook de partij Belang van Nederland van Wybren van Haga, zelf al twee maal van partij veranderd, maakt het behoorlijk bont door als nummer twee de reeds vele keren afgeschreven Henk Krol te kandideren en op nummer drie Sieta van Keimpema, huidig woordvoerder van de omstreden Farmers Defence Force met leider Mark van den Oever uit St. Hubert.

Nogal wat voormalige CDA’ers hopen op een verkiesbare plaats bij BBB of Nieuw Sociaal Contract van ex CDA’er Pieter Omtzigt, die zijn zetel in september 2021 niet inleverde, maar doorging als zelfstandig lid. Kiezers verwachten wonderen van Omtzigt. Kan straks alleen maar leiden tot grote teleurstellingen. Omtzigt is nu een meer dan uitstekend, solistisch opererend kamerlid in zijn rol als criticaster van het kabinetsbeleid. Er zijn gerede twijfels of hij geschikt is als partijleider, voorzitter en motivator van een grote fractie, laat staan als beoogd minister president. Het CDA komt met Henri Bontenbal, slechts bekend in kleine kring. Wordt hij de redder van het CDA, of gaat deze ooit grootste partij van Nederland nog maar een marginale rol in de TK spelen? De PvdA en GroenLinks gaan samen verder. In mijn ogen zijn en blijven het twee verschillende partijen met een duidelijk andere achterban, zeker historisch gezien. Benieuwd of Frans Timmermans in staat is van deze partij de grootste van Nederland te maken. Gebeurd dat niet dan is een links georiënteerd kabinet volstrekt onmogelijk. VOLT trekt vooral sterk Europees gezinde, jonge kiezers aan. De Partij voor de Dieren lijkt kapot te gaan aan een hevige strijd tussen de Preciezen, de oorspronkelijke oprichters, die dogmatisch alleen in de oppositie willen als getuigenispartij en de Rekkelijken, die staan voor meer interne democratie en wellicht zelfs meeregeren. Bij1 ligt op zijn gat na een giftige doodstrijd binnen de hoofdstad. SS keert niet terug. De oprichters van Denk en de huidige partijleider stoppen. De CU gelooft in Mirjam Bikker en de SGP neemt jammerlijk afscheid van Kees van der Staaij, het geweten van de TK. FvD gaat door met de Poetin- en Trumpaanhanger naast complotdenker Thierry Baudet. De SP lijkt steeds meer een antieke partij te worden van de familie Marijnissen. De PVV is nog steeds louter een eenmanspartij in het dagelijks functioneren. D66 doet Tjeerd de Groot in de ban, Kaag zegt adieu en is weer ouderwets opportunistisch door nu ineens kernenergie te omarmen. Ja21 wordt zeker geen Ja23. 

Wat gaan de kiezers doen op 22 november? Zadelen zij ons land weer op met een massa kleine partijen of stemmen zij vooral strategisch? Gelukkig moeten de echte verkiezingsdebatten nog plaatsvinden. Nog twee maanden te gaan. Gaat midden in de Sinterklaastijd de kiezer Zwartepieten, of…….?  

S.F. Nar