Politici verkopen te veel migratieleugens

Het laatste kabinet Rutte, nu demissionair, viel dit jaar over gezinshereniging voor asielzoekers. De verkiezingscampagnes van diverse tientallen partijen zijn momenteel volop in gang, op weg naar de dag der democratie: woensdag 22 november. Opvattingen en slogans over migratie vliegen over de debattafels. Recentelijk is een interessant en urgent boek “Hoe migratie echt werkt” verschenen van migratiewetenschapper, tevens hoogleraar Hein de Haas, socioloog en geograaf. Hij zegt onder meer: “Migratie lost de vergrijzing niet op, zoals links beweert. Verder wordt ons land niet overspoeld door migranten, zoals rechts stelt.” Beide politieke richtingen verkopen illusies om de komende verkiezing te winnen, doch niet om problemen op te lossen. De kijk op migratie is bij zowel rechts als links eenzijdig, simplistisch en misleidend. De Haas geeft aan zijn lezers wetenschap en feiten en wil zo bijdragen aan een genuanceerd debat. 

Want we lopen reeds tientallen jarenlang achter de feiten aan. Politici roepen dat het verdienmodel van mensensmokkelaars moet stoppen. Zij voeren beleid in dat migranten moet tegenhouden. Maar wij zien juist meer migranten. In 1991 voerde Europa namelijk visumregels in voor het Schengengebied. Prompt gingen de migrantenboten over de Middellandse Zee naar Spanje. Daarvoor pendelden veel arbeidsmigranten heen en weer tussen Noord-Afrika en Europa. Vervolgens vestigden zij zich hier permanent en lieten zij hun families overkomen, omdat ze niet meer gemakkelijk op en neer konden. Ook de roep om meer grenscontroles om illegale migranten tegen te houden is pure symboolpolitiek. De meeste illegale arbeidsmigranten zijn legaal per vliegtuig hierheen gekomen, maar blijven langer dan hun visum geldig is en verblijven hier dan illegaal. Zelfs een perfect afgegrendelde grens houdt dat beslist niet tegen.  

Natuurlijk zijn er ergernissen op lokaal niveau zoals in Ter Apel. Die moeten ook erkend worden. De economische baten van migratie, die vaak worden gevierd door bedrijven en linkse politici, komen in de praktijk vaak bij de hogere inkomens terecht en niet bij de mensen die de gevolgen van migratie in hun dagelijks leven voelen. Zij vragen zich terecht af: wat heb ik eraan? We moeten sceptisch blijven over wat politici zeggen en over beleidsvoornemens die niet uit te voeren zijn. Of alleen uit te voeren als je je niets aantrekt van mensenrechten. In Saudi-Arabië bijvoorbeeld worden vluchtelingen dood geschoten aan de grens. We hebben niets aan slogans en eisen het eerlijke verhaal. Onze hoop is gevestigd op een nieuwe generatie politici die een veel meer genuanceerd verhaal durft te brengen. Die problemen aanpakken die echt opgelost moeten worden zoals de migranten die sterven aan de buitengrenzen van Europa; de uitbuiting van arbeidsmigranten; de integratie van sommige migrantengroepen.

Migratie is namelijk altijd een onderdeel geweest van onze maatschappij en zal dat immer blijven. De lusten en de lasten eerlijker verdelen is een uitdaging. Je zult greep moeten krijgen op de arbeidsmigratie. Verder dient er een debat te worden gevoerd over hoe we migratie koppelen aan de inrichting van onze samenleving en economie. Want wie gaat er straks in ons land zorgen voor onze ouders, zieken en kinderen? 

Fabels moeten doorbroken worden.  

• Migratie bereikt geen recordhoogten. Het huidige niveau van internationale migratie is niet uitzonderlijk hoog en neemt ook niet toe. Het relatieve migratieniveau is al jaren stabiel: rond de 3%. Natuurlijk zijn er absoluut meer migranten, omdat er meer mensen op de wereld zijn dankzij een geboorteoverschot. Toen eind 19e eeuw tientallen miljoenen Europeanen naar de Nieuwe Wereld trokken, vooral de USA, lag het migratiepercentage hoger dan thans. Niet alleen rechtse politici houden een fabel als massa-immigratie in stand, ook VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR doet dat. Zij spreekt jaarlijks over en nieuwe recordaantal vluchtelingen, omdat deze organisatie onder andere binnenlandse vluchtelingen mee is gaan tellen. Het is gewoon niet waar dat reusachtige golven wanhopige vluchtelingen en illegale migranten op het punt staan onze kusten te veroveren.
• In 2015 gaf de Europese Commissie via een noodfonds 5 miljard aan Afrika om de oorzaken van illegale migratie aan te pakken en gelijkwaardige economische kansen, ontwikkeling en veiligheid te scheppen. Met de achterliggende gedachte: als het in Afrika beter gaat, komen er minder Afrikanen naar Europa. Dat is een verkeerd begrip van de oorzaken van migratie. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt precies het tegendeel: economische ontwikkeling en onderwijs in arme landen leiden juist tot meer migratie. Als een land zich ontwikkelt vergroot dat de mogelijkheden en ambities van de (jonge) mensen die daar wonen. Emigratie neemt pas af als een land, zoals thans in Turkije, hogere ontwikkelings- en loonniveaus bereikt. 
• Stelende asielzoekers en vechtende arbeidsmigranten zijn koren op de molen van rechtse politici, die de grenzen dicht willen. Het klopt wel dat sommige minderheidsgroepen in de misdaadstatistieken oververtegenwoordigd zijn. Maar dat heeft te maken met etnisch profileren, en vooral met de uitzichtloze omstandigheden waarin sommige groepen tweede generatie migranten nu verkeren. De meeste migranten komen om te werken, niet om de criminaliteit in te gaan. De meeste vormen van immigratie hangen eerder samen met lagere dan met hogere misdaadcijfers. Daarnaast dalen al jaren de misdaadcijfers in Europese landen. 
• Ook de stelling, zeker onder linkse politici, die beweren dat immigratie hard nodig is om de vergrijzing en ontgroening op te lossen, is niet waar en onrealistisch. Om bijvoorbeeld de Duitse bevolking te verjongen zodat het vergrijzingseffect te niet wordt gedaan, zijn jaarlijks 3 tot 4 miljoen immigranten nodig. Dat is 10 keer meer dan er thans netto binnenkomen. Met andere woorden immigratie gaat de structurele trend van vergrijzing niet keren. Daarbij komt nog dat ook immigranten ouder worden en dat hun kinderen zich snel aanpassen aan het lagere geboortecijfer van het land waarin ze wonen. 
• Een laatste fabel. Het klimaat veranderd, zonder meer. Maar de waarschuwing van sommige denktanks voor massamigratie is op basis van onderzoek onwaar. De westerse wereld zal niet overspoeld worden door klimaatvluchtelingen. Milieuproblemen leiden niet automatisch tot migratie. Als geograaf weet ik dat mensen historisch gezien een grote veerkracht hebben om met droogte, overstroming en hongersnoden om te gaan. In de voorbije eeuwen zijn veel mensen vrijwillig gemigreerd van het platteland naar gebieden, die juist veel kwetsbaarder zijn voor klimaatverandering en natuurrampen: bijvoorbeeld vruchtbare delta’s, riviervlakten en kuststeden. 

Wapen je tegen beweringen van politici die je juist in verkiezingstijd onware feiten en tendentieuze stellingen willen verkopen. Blijf kritisch hun verhalen en beweringen benaderen. 

S.F. Nar